• Digital Humanities and Cultural Heritage
• 2012-2021close
• Research software close
• Other research products close
• English close
• NARCIS close

In de roman 1984 van George Orwell speelt het verleden een belangrijke rol: ‘degene die het verleden controleert, controleert de toekomst’ is een van de partijslogans. Dit mag dan fictie zijn, maar ook in het echte leven is geschiedenis vaak een politiek middel om nationalisme in stand te houden. In die zin is geschiedenis het morele fundament waar landen op zijn gebouwd: het historische bewustzijn en geheugen helpen om een nationale identiteit te creëren. Prof.dr. Janny de Jong bespreekt in haar oratie hoe geschiedenis een rol speelt in Oost-Azië, waar met name de erfenis van de Japanse Oorlog een groot twistpunt is, ook in Japan zelf. Verder vergelijkt zij de rol van de erfenis van deze oorlog met de ontwikkelingen in Europa na de Tweede Wereldoorlog en na de Koude Oorlog. Sinds 1989 hebben de veranderende machtsverhoudingen in Azië-Pacific een grote invloed op de geschiedenis en het geheugen, net zoals de val van de Berlijnse Muur en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in Europa leidden tot een groot aantal nieuwe studies en interpretaties. In haar oratie probeert De Jong vragen te beantwoorden als: is de rol van oorlogservaringen en van geschiedenis anders in Oost-Azië dan in Europa? Maakt het omgaan met oorlogservaringen een cruciaal deel uit van het creëren van een naoorlogse nationale identiteit? Hoe moeten we de periode na de Koude Oorlog in dit opzicht begrijpen? Nationalisme kan de stabiliteit in zowel Oost-Azië als Europa ondermijnen. Als nationalisme is gebaseerd op een verdraaiing van de geschiedenis, moeten historici hier tegenin gaan.

In this lecture I describe and expand upon a painting by Thomas Baines that depicts Amaxhosa migrant labourers leaving the Cape Colony in 1848. It is my belief that what is depicted in this painting is representative of what happened in Southern Africa as a whole between 1650 and the present. I use the painting as a lens through which to look and think about the sub-continent's past and present. I do this by examining the painting in terms of what it tells us about the movement of people, goods and ideas in Southern Africa. In investigating the manner in which people have sought to acquire what they desire, often in the face of constraints - be they environmental, geographical or political - coupled with their ideas with regard to the manner in which the world functions, I seek to throw light on fundamental processes that determine Southern Africa's human history. What happened in the Eastern Cape was a precursor to events further afield. Focussing on the painting, the body of this lecture is divided into three parts that consider the movement and control of people, goods and ideas in Southern Africa's historical past. Bearing in mind the admonition not to be antiquarian in the pursuit of historical meaning, I seek to begin with the material objects of everyday life and then place them in a socio-cultural setting and study them through time. In keeping with this approach, I shy away from a belief in the number-crunching capacities of computers for although they may well throw up interesting anomalies with regard to the import of goods, they cannot tell us what the symbolic value and social or cultural context of these goods was, let alone the wide variety of meanings in terms of age, seniority, gender and race that people attached to such goods. The acquisition of material goods transformed the material cultures of the societies involved. Over time there has been a convergence of desires, consumption and the use of material objects within Southern Africa. These material objects only gain meaning when placed within the socio-cultural context in which they are used. In conclusion I argue that Southern Africa is a single whole, albeit with different accents. What ties Southern Africa together besides culturally informed deep structure is labour, economic institutions and the consumptive practises of its population. The economic institutions established in the past two centuries, be they mining companies, labour recruiting agencies, retail chains or trade and border agreements bind Southern Africa together. With slight regional variations and dependent on their class position, Southern Africans work for money, for the same employers, eat the same foods and aspire to the same material goods. In these terms, there is more that binds Southern Africans together than divides them.