• Digital Humanities and Cultural Heritage
• Research data close
• Dataset close
• Dutch close

Interview gehouden in 2019 met Ko Smorenburg, kleinzoon van Jan Smorenburg. Jan Smorenbrug was voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog politieagent (rechercheur) in Utrecht. Het interview vond plaats als onderdeel van het onderzoek naar de broers en politieagenten Jan en Adriaan Smorenburg voor de masterscriptie Een schuivende moraal (voltooid oktober 2020). Faculteit Cultuurwetenschappen, Open Universiteit.

Binnen het plangebied Geffen-Heesterseweg 43 in de gemeente Oss zal een deel van de huidige bebouwing gesloopt worden om plaats te maken voor nieuwe bedrijfsbebouwing. De werkzaamheden kunnen een bedreiging zijn voor het archeologische bodemarchief. VUhbs archeologie is verzocht een archeologisch onderzoek in de vorm van een bureauonderzoek en verkennend booronderzoek uit te voeren zodat meer inzicht wordt verkregen in de bodemopbouw en archeologische verwachting van het plangebied, en of aanvullend onderzoek noodzakelijk zal zijn.

Advies MUG Ingenieursbureau adviseert om bij de ondergrondse sloop en het uitgraven van de ruimte voor de nieuwe betonvloer een archeologische opgraving, variant begeleiding uit te voeren. Indien voor de heipalenfundering dieper gegraven wordt dan de einddiepte voor de betonvloer, dan dienen deze werkzaamheden ook onder archeologische begeleiding plaats te vinden. Onderzoek Het onderzoeksgebied ligt in het oude centrum van Sneek. Aanleiding tot het onderzoek is de herinrichting van de panden aan de Oude Koemarkt 36-38C. Uit eerder uitgevoerde opgravingen blijkt dat de bewoning in het centrum van Sneek (en dus ook binnen het huidige onderzoeksgebied) tot de 11e eeuw terug kan gaan. Uit het booronderzoek blijkt dat de huidige rooilijn mogelijk iets oostelijker ligt dan de oorspronkelijke rooilijn. In de stoep voor de voorgevel zijn de boringen namelijk gestaakt op ondoordringbaar materiaal of op aangebracht zand. Binnen de huidige bebouwing is in boringen 2 en 3 sprake van een plavuizen vloer die direct onder de huidige vloer ligt. In boring 3 is bovendien een mogelijke gedempte (water)kelder aangetroffen. De vloer van deze kelder ligt op 0,9 m diepte. In de boringen binnen de huidige bebouwing liggen op een dieper niveau (vergraven) terplagen, die tussen de 1,5 en 2 m diepte overgaan in de natuurlijke ondergrond van klei met verslagen veenresten. Het bevoegd gezag, gemeente Súdwest-Fryslân, neemt een selectiebesluit op basis van het bovenstaand advies.

Op de voormalige locatie van de Christelijke Basisschool Vreeland (CSV Vreeland) worden 16 tot 18 sociale woningen gerealiseerd met bijbehorende parkeervoorzieningen. Het oude schoolgebouw van het CSV Vreeland is hiervoor gesloopt. Het plangebied is circa 3200 m2 groot. Het plangebied staat op de archeologische beleidsadvieskaart van de gemeente Stichtse Vecht aangeduid als een gebied met een middelhoge archeologische verwachtingswaarde. Voor deze beleidscategorie geldt een archeologische onderzoeksplicht voor bodemingrepen met een oppervlak van meer dan 1000 m2 en een diepte groter dan 0,3 m onder maaiveld. Om het archeologisch risico te specificeren is in opdracht van Tauw bv te Capelle a/d IJssel door Transect een archeologisch bureauonderzoek en karterend booronderzoek uitgevoerd. Uit het archeologisch bureauonderzoek blijkt dat het plangebied een middelhoge archeologische verwachting heeft voor wat betreft vindplaatsen uit de IJzertijd (800 €“ 12 voor Chr.), Romeinse tijd (12 voor Chr. €“ 450 na Chr.) en Middeleeuwen (450 €“ 1500 na Chr.). Gezien het ontbreken van bebouwing op historische kaarten, worden geen archeologische waarden uit de Nieuwe tijd (1500 €“ 1950 na Chr.) verwacht. Omdat de oostelijke helft van het plangebied hoger op de oeverwal c.q. kronkelwaardafzettingen lijkt te liggen, moet hier rekening worden gehouden met een hoge archeologische verwachting voor de eerder genoemde perioden. Uit het booronderzoek blijkt, dat in het plangebied in vrijwel alle boringen oeverwalafzettingen voorkomen. In geen van de boringen met kleiige oeverwalafzettingen zijn overtuigende bodemtrajecten waargenomen, zoals laklagen c.q. vegetatiezones. Ook zijn er geen archeologisch vondsten aangetroffen. Alleen in boring 1 komen dunne lagen met zandige oeverwalafzettingen voor. In n hiervan, die op een diepte van 133 tot 142 cm €“mv ligt, heeft zich overtuigend een bodem ontwikkeld. Deze vertegenwoordigt dan ook een hoge archeologische verwachting. Rond boring 1 is dan ook in bijlage 5 een archeologisch kansrijke zone afgebakend, die uitsluitend op basis van concrete aanwijzingen uit het booronderzoek is gedefinieerd. Daarnaast is vanuit het landschap een grotere archeologisch kansrijke zone afgebakend, waar een verwachting bestaat op een middeleeuws niveau. In deze periode werden namelijk ook lager gelegen delen van het landschap bewoond c.q. gebruikt, bijvoorbeeld in de vorm van gerijpte komkleiafzettingen. Deze grotere zone omvat een strook van de oeverwal-/-komafzettingen die parallel aan de Vecht loopt.

Het betreft de depositie van de velddocumentatie, analyses en rapportage van een archeologische opgraving van het pand Nieuwstraat 60-62 in de historische stadskern van Dordrecht. Dit pand was tot 1572 onderdeel van het Clarissenklooster "Sint Clara in Jeruzalem", dat hier vanaf het begin van de 16e eeuw gevestigd was. Na de Reformatie is het verbouwd en in gebruik genomen als Latijnsche School. Tot in de 20e eeuw is het in gebruik gebleven als school, onder andere als Illustre School, HBS en Gymnasium. Tijdens het onderzoek zijn muren, vloeren, een beerkelder en verschillende vondsten aangetroffen, met name uit de verschillende schoolfases.

In opdracht van de gemeente Noordwijk heeft archeologisch onderzoeksbureau Becker & Van de Graaf bv van 6 tot en met 12 mei 2009 een Inventariserend Veldonderzoek (IVO) waarderende fase, d.m.v. proefsleuven uitgevoerd voor het plangebied Boechorst (plandelen de Voorhof en de Hagen) in Noordwijk. Aanleiding voor het onderzoek is de geplande herontwikkeling van het terrein en de hoge verwachting op archeologische sporen en vondsten op basis van verricht vooronderzoek in de vorm van een boor- en bureauonderzoek. Tijdens het proefsleuvenonderzoek zijn geen vindplaatsen aangetroffen. Ook de ‘begraven bodems’ die tijdens het vooronderzoek aangetroffen zijn, zijn nu niet aangetroffen. De enige aangetroffen sporen betreffen resten van landbouwbewerking: ploegsporen en sporen van de bollenteelt. Metaaldetectie heeft twaalf metalen objecten opgeleverd, waaronder mogelijk een Romeinse fibula en ring. Becker & Van de Graaf adviseert geen archeologisch vervolgonderzoek uit te laten voeren voor het plangebied.

© Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 5 van 25 Samenvatting Inleiding Synthegra B.V. heeft in opdracht van Kudo Vastgoed B.V. op 21 september 2022 een archeologisch Inventariserend Veldonderzoek door middel van proefsleuven1 uitgevoerd op een terrein aan de Meldweg 3 te Bilthoven. De aanleiding voor het onderzoek is de voorgenomen realisatie van een appartementencomplex met parkeervoorzieningen. De diepte van de toekomstige bodemverstoring wordt geschat op circa 1 meter beneden maaiveld uitgaande van een reguliere fundering met kruipruimte. Doelstelling De doelstelling van proefsleuvenonderzoek is het aanvullen en toetsen van de archeologische verwachting, zoals geformuleerd in hoofdstuk 4 van onderhavig Programma van Eisen (conform KNA versie 4.1 Protocol 4003 inventariserend veldonderzoek). Het doel van het archeologische onderzoek is onder meer om vast te stellen of binnen het plangebied een vindplaats aanwezig is en zo ja, het begrenzen van de op het terrein aanwezige archeologische waarden en het bepalen van de gaafheid en conservering ervan. Uiteindelijk moet dit resulteren in het vast stellen of de eventuele vindplaats behoudenswaardig is. Verder moet een gefundeerde afweging worden gemaakt met betrekking tot eventueel vervolgonderzoek. Gevolgde onderzoeksmethode Het onderzoek is uitgevoerd volgens de uitgangspunten en randvoorwaarden zoals vastgelegd in het Programma van Eisen (PvE). Tijdens het veldonderzoek was er geen reden om van de beschreven onderzoeksmethodiek af te wijken. In totaal is 205 m2 onderzocht. Er zijn twee proefsleuven gegraven waarin 1 vlak is aangelegd en gedocumenteerd. Er zijn vijf profielkolommen in de zuidwand van de twee werkputten gedocumenteerd. In iedere proefsleuf is per vlak de hoogte gemeten in raaien met een tussenafstand van 5 m, tevens is een hoogte van het maaiveld genomen. Resultaten & Advies Er zijn sporen en vondsten aangetroffen, het gaat dan om greppels, ploegsporen, paalkuilen, een kuil en een handvol aardewerk. De sporen behoren tot perceleringsvormen en zowel de oriëntatie als de vondsten dateren deze sporen in de periode 1500-1800. Qua voorkomen en inhoud sluiten ze aan bij het naastgelegen onderzoek dat door RAAP in 2015 is uitgevoerd. Binnen het onderhavige plangebied is er echter sprake van een verstoring tot in het dekzand dat mogelijk sporen en vondsten reeds heeft verstoord. Wat is overgebleven zijn dan mogelijk enkel de diepere sporen. Gezien het algemene karakter van de sporen en vondsten krijgt de vindplaats een lage waardering en is er geen sprake van een behoudenswaardige vindplaats. Binnen de grenzen van het plangebied zijn geen behoudenswaardige archeologische resten aangetroffen. Om die reden wordt aanbevolen geen vervolgonderzoek te laten uitvoeren bij bodemverstorende activiteiten. Het definitieve selectiebesluit zal worden genomen door de bevoegde overheid, de gemeente de Bilt. 1 IVO-P, protocol 4003 Project : Melkweg 3 te Bilthoven, Inventariserend Veldonderzoek door middel van proefsleuven Projectnummer : S220039 definitief © Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 6 van 25 Bovenstaande vormt een selectieadvies. Met nadruk willen wij de opdrachtgever erop wijzen dat dit advies nog niet betekent dat in deze fase van het vergunningsverleningstraject reeds bodemverstorende activiteiten of daarop voorbereidende activiteiten kunnen worden ondernomen. De resultaten van dit onderzoek dienen vooraleerst te worden beoordeeld door de bevoegde overheid (gemeente de Bilt). Deze neemt vervolgens een definitief selectiebesluit. Er is geprobeerd een zo gefundeerd mogelijk advies te geven op grond van de gebruikte onderzoeksmethoden. De aanwezigheid van archeologische sporen of resten in het plangebied kan nooit volledig worden uitgesloten. Synthegra wil de opdrachtgever er daarom op wijzen dat, indien tijdens de werkzaamheden een (mogelijke) archeologische vondst wordt gedaan dan geldt de wettelijke meldingsplicht, zoals omschreven in artikel 5.10 van de Erfgoedwet bij de minister. Uit praktisch oogpunt kan een dergelijke toevalsvondst bij de gemeente worden gemeld.

Vanwege de realisatie van Centrum voor Natuur en Cultuurhistorie, De Bastei heeft Bureau Archeologie en Bodem van de gemeente Nijmegen (BABN) van 19 juni 2015 t/m 30 maart 2018 archeologisch onderzoek uitgevoerd in het plangebied Lange Baan/Valkhofheuvel te Nijmegen. Bij het onderzoek zijn sporen en vondsten aangetroffen uit de Romeinse tijd, de vroege en volle middeleeuwen, de late middeleeuwen, de nieuwe tijd en de recente tijd. De belangrijkste sporen uit de Romeinse tijd betreffen resten van een wegtracé, resten van tufstenen (keer)muren en van een mogelijk horreum, dat mogelijk contemporain zou kunnen zijn geweest met het nabijgelegen Oppidum Batavorum. Voor de periode 450-1250 zijn slecht geringe aanwijzingen gevonden. De belangrijkste sporen uit de late middeleeuwen (1250-1500) betreffen een wegtracé op ongeveer dezelfde locatie als de Romeinse, de 13e-eeuwse bakstenen stadsmuur en muurtoren, een 14e-eeuwse keermuur; een bouwblok met percelering en een zestal stenen huisplattegronden, waarvan één huis mogelijk een bierbrouwerij is geweest. De overige laat-middeleeuwse sporen betreffen kuilen en een tonput. Uit de nieuwe tijd (1500 - 1850) zijn onderdelen van de 16e-eeuwse bastei, bebouwing uit de periode 1700-1850 rondom de Stratemakerstoren en een bouwblok met drie 16e-eeuwse huizen. Ter plaatse van deze rond 1800 afgebroken huizen zijn woon- en pakhuizen met achtererven aangetroffen, te zien op de kadastrale kaart van 1832. Uit deze periode dateren verder enkele kuilen en beerkelders. De overige sporen zijn sloop- en ophogingslagen van de huizen die langs de Lindenberg en Lange Baan stonden.

IDDS Archeologie heeft op 7 februari 2023 een Inventariserend Veldonderzoek d.m.v. proefsleuven, uitgevoerd aan de Dorpsstraat 66 in Nootdorp, gemeente Pijnacker-Nootdorp. Het doel van het proefsleuvenonderzoek is het toetsen en aanvullen van de gespecificeerde archeologische verwachting. Het onderzoek bestond uit een proefsleuvenonderzoek naar aanleiding van het aantreffen van een waterput bij heiwerkzaamheden. Dit is tevens conform het advies van het bureauonderzoek. De proefsleuf is aangelegd conform het Programma van Eisen. In overleg met het bevoegd gezag en de opdrachtgever is vervolgens nog een uitbreiding gedaan met een tweede proefsleuf om ook de noordoostelijke helft van het plangebied te onderzoeken op de aanwezigheid van eventuele bebouwingsresten. Deze waren echter niet aanwezig, waardoor geen verdere doorstart is gedaan naar een opgraving. De aangetroffen resten bestaan uit bebouwingsresten die zijn te relateren aan de situatie vanaf begin 19e eeuw of zelfs al eind 18e eeuw. Ze bestaan uit bakstenen muurfunderingen van een zijgevel en binnenmuur, een gemetselde waterput en een straatje op het achtererf. De bebouwing is uitgebreid met een aanbouw in de jaren 60 van de 20e eeuw. Deze is gefundeerd op houten palen en planken, waarop het metselwerk is aangebracht. De resten zijn gesloopt begin jaren 70, waarna de bovengrond is afgegraven. Het gebied is vervolgens aangevuld met een pakket zand en puin en bebouwd met een fundering op betonnen heipalen. De enige oudere resten dan het einde van de 18e of begin 19e eeuw bestaan uit de resten van een begraven rund en afval die in de ophooglaag aanwezig zijn. Het vondstmateriaal dateert overwegend uit de 16e tot en met de 18e eeuw. Dit komt overeen met de toename van bebouwing langs de Dorpsstraat en de periode dat het plangebied werd bebouwd. De resten in het plangebied zijn compleet onderzocht en naar verwachting zijn er geen archeologische resten meer aanwezig binnen de contouren van het plangebied. Een doorstart naar een opgraving was daarom niet nodig.

Op 11 augustus 2020 is door Aeres Milieu een archeologisch bureau- en verkennend booronderzoek uitgevoerd aan de De Bleeck 15 te Waalre (gemeente Waalre). Het doel van het bureauonderzoek is het opstellen van een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het doel van het booronderzoek is de in het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde archeologische verwachting te toetsen. Aan de hand van deze gegevens kan vervolgens een advies over eventueel aanwezige archeologische resten en een mogelijk vervolgtraject worden opgesteld. De aanleiding voor het laten uitvoeren van dit bodemonderzoek is de voorgenomen (her)ontwikkeling van de locatie. De diepte van de toekomstige verstoring is niet bekend, maar uitgaande van een standaard funderingsdiepte naar verwachting tot tenminste 0,8-1,0 meter beneden maaiveld reiken. De onderzoekslocatie ligt volgens de Archeologische Beleidskaart van de gemeente Waalre (2012) in een zone met Beleidscategorie 4: gebied met een hoge archeologische verwachting. Voor deze zone geldt een onderzoeksplicht bij bodemingrepen met een oppervlakte groter dan 500 m2 en een verstoringsdiepte vanaf 30 centimeter -maaiveld. Binnen het bestemmingsplan Waalre (2013) geldt de dubbelbestemming Waarde – Archeologie. Voor gebieden met een archeologische waarde of hoge/middelhoge archeologische verwachting geldt een onderzoeksplicht bij bodemingrepen met een oppervlakte groter dan 100 m2 en een verstoringsdiepte vanaf 30 centimeter -maaiveld. De gemeente heeft middels deze kaarten aangegeven dat er een archeologische onderzoeksplicht geldt. Jager-verzamelaars uit het paleolithicum en mesolithicum hebben als woon- en verblijfplaats vaak voor de flanken van hoger liggende terreingedeelten in het landschap gekozen. Bij voorkeur in de buurt van (open) water. Nabij gelegen watervoorzieningen waren belangrijk voor drinkwater en de aanwezige biodiversiteit. Dit vergemakkelijkt de jacht en het verzamelen van plantaardig voedsel. Het plangebied ligt op de overgang van de hoger gelegen dekzandruggen naar het lager gelegen beekdal van de Dommel. De relatief grote afstand (circa 1,2 kilometer) tot het beekdal van de Dommel zou hierdoor een minder aantrekkelijke vestigingslocatie kunnen zijn. Echter op circa 400 meter ten zuidwesten van het plangebied ligt een natte dalvormige laagte. Door het ontbreken van een eerddek kunnen met name deze kwetsbare resten van jagersverzamelaars verstoord zijn door meer recentere activiteiten. Om deze redenen wordt een middelhoge verwachting toegekend voor vindplaatsen uit het laat-paleolithicum tot en met het mesolithicum. Eventueel aanwezige resten uit de periode laatpaleolithicum en mesolithicum worden in de oorspronkelijke bodem verwacht en kunnen bestaan uit tijdelijke bewoningssporen, haardkuilen, vuursteenstrooiingen. Vanaf het (laat-)neolithicum ontstaan de eerste landbouwculturen die gekenmerkt worden door meer sedentaire nederzettingen. De nederzettingen worden gekenmerkt door permanente woningen die soms diep in de grond gefundeerd waren. Vanaf deze perioden heeft men nog steeds een voorkeur voor hoger en droger gelegen gebieden. De ligging van het plangebied in een overgangszone van hoge landduinen naar het lager gelegen beekdal van de Dommel zal voor latere samenlevingen wel een aantrekkelijke vestigingsplaats zijn geweest. Echter in de directe omgeving van het plangebied zijn tot op heden weinig vondsten bekend uit deze perioden. De bekende vondsten uit deze periode zijn voornamelijk ten zuiden(westen) van het plangebied aangetroffen, in de historische dorpskern van Waalre. Toch kan zeker niet uitgesloten worden dat het plangebied als vestigingslocatie is gekozen. AM20344 Pagina | 5 Voor het plangebied geldt daarom een middelhoge verwachting voor zowel nederzettingsresten uit de periode neolithicum tot en met de ijzertijd als voor nederzettingsresten uit de Romeinse tijd en de vroege middeleeuwen. Resten worden onder de verwachte eerdlaag of in de oorspronkelijke bodem verwacht en kunnen bestaan uit cultuurlagen, paalkuilen/-gaten, afvalkuilen, fragmenten aardewerk, natuursteen of gebruiksvoorwerpen. Het plangebied ligt ten noordwesten van de historische dorpskern van Waalre. Uit historische kaarten blijkt dat het plangebied begin 19e eeuw aan de rand de bebouwde zone ligt nabij heidegronden. Het is bekend dat het plangebied minimaal vanaf 1832 gebruikt als bouwland. Vanaf 1880 raakt het plangebied bebouwd. De huidige bebouwing dateert uit 1938 – 2014. Op basis van deze gegevens geldt voor het plangebied een middelhoge verwachting voor de periode late middeleeuwen en nieuwe tijd. Archeologische resten worden vanaf het maaiveld verwacht en kunnen bestaan uit onder andere cultuurlagen, paalkuilen/-gaten, afvalkuilen, gebruiksvoorwerpen van bijvoorbeeld natuursteen, fragmenten aardewerk en sporen van agrarische activiteiten. Wat betreft de conservering en gaafheid van eventueel aanwezige archeologische resten kan het volgende gesteld worden: wegens de verwachte aanwezigheid van vlakvaaggronden en het ontbreken van een beschermend dek bestaat de kans dat met name kwetsbare vuursteensites niet meer in situ aanwezig zijn. Wat betreft eventueel aanwezige organische resten is het afhankelijk hoe diep het grondwater zit. Bij vlakvaaggronden zijn de omstandigheden voor het aantreffen van organische resten minder goed: door de lage grondwaterstand (GWT VI) kunnen organische resten vaak enkel in dieper, waterhoudende sporen zoals waterputten bewaard blijven. Op basis van het uitgevoerd verkennend veldonderzoek middels boringen kan worden gesteld dat slechts in een deel van het plangebied een vlakvaaggrond, zoals aangeduid op de bodemkaart is aangetroffen. In het deel rondom de boerderij werd een hoge zwarte enkeerdgrond aangetroffen met hieronder in twee boringen nog een restant van een podzolbodem. Door de aanwezigheid van deze oorspronkelijke podzolbodem en een Apb-horizont in een derde boring bestaat er een grote kans dat zeker in dit deel van het plangebied archeologische resten nog intact aanwezig zullen zijn, in tegenstelling tot de vlakvaaggronden. Voor het plangebied wordt om bovenstaande redenen een archeologisch vervolgonderzoek geadviseerd. Dit kan plaatsvinden in de vorm van proefsleuven. Hierbij wordt geadviseerd om eerst het deel te onderzoeken waar de B- en Apb-horizont zijn aangetroffen. Indien hier archeologische resten worden aangetroffen kan eventueel worden uitgebreid naar de rest van het plangebied. Indien geen archeologische resten worden aangetroffen kan onderzoek in het overige deel achterwege blijven. De resultaten van dit onderzoek zijn getoetst door de bevoegde overheid (gemeente Waalre). Zij stelt het volgende: “Het voorliggende rapport maakt in voldoende mate de archeologische potentie van het plangebied duidelijk. Er is een gerede kans dat zich ter plaatse archeologische resten bevinden. Ons advies luidt dienovereenkomstig hiernaar een nader onderzoek in te stellen door middel van proefsleuven. Het vervolgonderzoek dient plaats te vinden aan de hand van een door het bevoegd gezag goedgekeurd Programma van Eisen (PvE), dat is opgesteld volgens de eisen van de KNA (4.1) en aanvullende gemeentelijke eisen. Dit onderzoek dient verder te worden uitgevoerd door een archeologisch bedrijf dat daartoe gecertificeerd is (Erfgoedwet 2016). Op basis van dit onderzoek beslist de gemeente verder hoe om te gaan met de mogelijk aanwezige archeologische waarden. AM20344 Pagina | 6 De onderzoeksresultaten verwerkt de gemeente in het plan, bijvoorbeeld door bestemmingen te kiezen die goed samengaan met de archeologische waarden. Op basis van het onderzoeksrapport neemt de gemeente een besluit over het al dan niet verlenen van een vergunning en of daaraan nadere voorwaarden worden verbonden (zoals het verrichten van verder onderzoek, aanpassing van het plan, of een eventuele opgraving).”