• Digital Humanities and Cultural Heritage
• Research data close
• DataverseNL close

Tijdens werkzaamheden aan het stadhuis van Leuven (B) is door Remmen bv een aantal monsters genomen voor dendrochronologisch onderzoek. De monsters zijn afkomstig van spreidsel en daardoor van aanzienlijk betere kwaliteit dan het gebruikelijke inheemse bouwhout. Voor het onderzoek zijn drie monsters aangeleverd. Eén hiervan bevatte te weinig jaarringen voor onderzoek, maar de andere twee bleken wel geschikt. Daarnaast lijkt op één van deze monsters de spinthoutgrens aanwezig. Op basis van de sterke gelijkenis tussen deze monsters mag aangenomen worden dat deze uit dezelfde boom afkomstig zijn. Hiervoor is de middelcurve 23.014.B01 gemaakt. Deze kan gedateerd worden in 1422. Het geschatte kapinterval komt daarmee rond 1438 te liggen.

In opdracht van de gemeente Breda is een is een moerbalk uit de Ridderstraat 8 dendrochronologisch onderzocht. De moerbalk is aangetroffen bij een renovatie van het gebouw en de vraag is of deze dateert van kort na de stadsbrand van 1534. Het monster bevat ruim voldoende jaarringen en een deel van het spinthout is bewaard gebleven. De laatste jaarring dateert in 1603 waarmee het kapjaar rond 1610 komt te liggen, ruim na de stadsbrand.

Door de historische kring Haaksbergen is een aantal boormonsters genomen uit de boerderij aan de Broekheurnerweg 17A te Buurse. Op basis van stilistische kenmerken wordt een ouderdom in de eerste helft van de 17e eeuw verwacht. Dendrochronologisch onderzoek moet hier meer duidelijkheid over verschaffen. Voor het onderzoek zijn 5 boormonsters aangeleverd, in alle gevallen eik (Quercus sp.). Hiervan bleek er één (M4) te weinig jaarringen te bevatten voor onderzoek. De overgebleven boormonsters konden allemaal gedateerd worden. De 3 monsters waarbij de wankant aanwezig is dateren in 1617. Dit betekent dat het hout in de herfst of winter van 1617/18 gekapt is. Het monster zonder wankant dateert iets eerder (1615), maar zal ongetwijfeld gelijktijdig met de rest gekapt zijn. Op basis van de resultaten lijkt het om lokaal hout te gaan.

dendrochronologisch onderzoek van een sub-fossiele eik

Als gevolg van de sloop van de Sint-Jansstraat 27 en 29 te Werchter (B) zijn delen van de eiken gebinten beschikbaar gek0men voor dendrochronologisch onderzoek. Hiervan zijn negen monsters genomen en aangeleverd voor onderzoek, waarvan er vijf geschikt waren. Van de gebouwen wordt vermoed dat deze uit de 18e eeuw stammen. Uit drie van de monsters kan een middelcurve samengesteld worden (20.092.M01). Het vergelijken van de middelcurve en individuele metingen met referentiecurven leverde echter geen resultaat op. Hierbij speelt vermoedelijk niet alleen de typische Vlaamse kwaliteit van het hout een rol, maar ook de relatieve schaarste van 18e-eeuws referentiemateriaal. Aanvullend onderzoek door dr. K. Haneca leverde eveneens geen resultaat op.

dendrochronologisch onderzoek van een boomstamput

2 veeneiken nabij de Rengerswetering te Bunschoten

Ingenieursbureau MUG voerde archeologisch onderzoek uit op de locatie van de voormalige houtzaagmolen “de Zaayer”, thans de H.L Wichersstraat te Groningen. Van de molen is bekend dat deze aan het eind van de 17e eeuw gebouwd is en in 1903 gesloopt is. Bij de opgraving zijn diverse houten elementen aangetroffen en aangeleverd voor dendrochronologisch onderzoek. Naast het bouw- en sloopjaar zijn er historische bronnen omtrent de aankoop van het hout. Volgens deze bronnen werd het hout in diverse plaatsen aan, of op de route naar, de Oostzeekust gekocht. Van de 25 monsters die zijn aangeleverd konden er 23 aangemerkt worden voor dendrochronologisch onderzoek. Hierbij gaat het om eik (Quercus sp.), grove den (Pinus sylvestris L.) en een Amerikaanse dennensoort aangeduid als southern yellow pine; een groep dennensoorten waar de loblolly pine (P. taeda L.), longleaf pine (P. palustris Mill.), slash pine (P. elliotti Engelm.) en shortleaf pine (P. echinata Mill.) onder vallen. Onderscheid tussen deze soorten is op basis van houtanatomishe kenmerken niet te maken. Van de 23 monsters kunnen er 15 gedateerd worden, waarbij met name het eikenhout weinig resultaten oplevert. De vroegste datering valt in de tweede helft van de 16e eeuw (laatste jaarring 1568). Hierbij is geen spinthout of wankant aangetroffen is en kan dus geen afgebakend kapinterval bepaald worden. Op basis van de vorm lijkt het hier echter om een deel van een duig te gaan en heeft de vondst dus mogelijk niets met de molen te maken. Voor een aantal monsters is wel een afgebakend kapinterval vast te stellen. Deze vallen voor het grenenhout kort na 1733 en 1741, in 1756/57 en vervolgens weer kort na 1872. Voor eiken monsters kunnen intervallen rond 1701 en 1828 vastgesteld worden. Deze dateringen hebben betrekking op de gefaseerde demping van het balkgat. De overige dateringen kunnen deels toegekend worden aan de bovenstaande kapdata, maar het kan hier even goed om ongerelateerde bouwactiviteiten gaan. Opmerkelijk is verder een datering in 1907 (zonder wankant) die na de vermelde sloop van molen valt.

The dataset consists of an excel file containing the data supporting the findings of the study and a pdf file containing a comprehensive description of the experimental design of the study that was conducted in 2017 at the University of Groningen (The Netherlands). The corresponding paper represents the main part of that study.