• Digital Humanities and Cultural Heritage

Ｔｈｅ　ｐｕｂｌｉｃａｔｉｏｎ　ｏｆ　ｔｈｅ　ｓｐｅｃｉａｌ　ｅｄｉｔｉｏｎ　ｏｆ　Volkskunde　ｉｎ　２０１４ ｔｒｉｇｇｅｒｅｄ ｈｅａｔｅｄ　ｄｉｓｃｕｓｓｉｏｎｓ　ａｂｏｕｔ　ｃｕｌｔｕｒａｌ　ｂｒｏｋｅｒｉｎｇ　ａｍｏｎｇ　ｓｃｈｏｌａｒｓ　ａｔ　ａ　ｎｕｍｂｅｒ　ｏｆ ｉｎｔｅｒｎａｔｉｏｎａｌ　ｃｏｎｆｅｒｅｎｃｅｓ．Ｔｈｅ　ｒｅｌｅｖａｎｔ　ｒｅｓｅａｒｃｈ　ｏｎ　ｐｕｂｌｉｃ　ｆｏｌｋｌｏｒe ｓｈｏｗｓ　ｔｈａｔ　ｃｕｌｔｕｒａｌ　ｂｒｏｋｅｒｓ　ａｎｄ　ｍｅｄｉａｔｏｒｓ　ａｒｅ　ｋｅｙ　ａｃｔｏｒｓ　ｉｎ　safeguarding ｉｎｔａｎｇｉｂｌｅ ｃｕｌｔｕｒａｌ　ｈｅｒｉｔａｇｅ．Ａｆｔｅｒ　ｍｕｌｔｉｐｌｅ　ｎｅｇｏｔｉａｔｉｏｎs，ｔｈｅ　ｃｏｎｃｅｐｔ　ｏｆ “ｃｕｌｔｕｒａｌ　ｂｒｏｋｅｒage” ｗａｓ　ｅｖｅｎｔｕａｌｌｙ　ａｄｏｐｔｅｄ　ｉｎ　ｔｈｅ　Ｏｐｅｒａｔｉｏｎａｌ　Ｄｉｒｅｃｔｉｖｅｓ ｆｏｒ　ｔｈｅ　Ｉｍｐｌｅｍｅｎｔａｔｉｏｎ　ｏｆ　ｔｈｅ　ＵＮＥＳＣＯ　Ｃｏｎｖｅｎｔｉｏｎ　ｆｏｒ　ｔｈｅ　Ｓａｆｅｇｕａｒｄｉｎｇ ｏｆ　ｔｈｅ　Ｉｎｔａｎｇｉｂｌｅ　Ｃｕｌｔｕｒａｌ　Ｈｅｒｉｔａｇｅ，ｗｈｉｃｈ　ｇｕｉｄｅｓ　ｇｌｏｂａｌ　ｐｒａｃｔｉｃｅｓ　ｏｎ safeguarding　ｉｎｔａｎｇｉｂｌｅ　ｃｕｌｔｕｒａｌ　ｈｅｒｉｔａｇｅ． Ｗｈｉｌｅ　ｐｒｏｔｅｃｔｉｎｇ　ａｎｄ　ａｄｖａｎｃｉｎｇ ｉｎｔａｎｇｉｂｌｅ　ｃｕｌｔｕｒａｌ　ｈｅｒｉｔａｇｅ，ｔｈｅ　ｒｏｌｅ　ｏｆ　ｃｕｌｔｕｒａｌ　ｂｒｏｋｅｒｓ　ｓｈｏｕｌｄ　ｂｅ ｒｅｃｏｇｎｉｚｅｄ；ｍｏｒｅｏｖｅｒ，ｗｅ　ｓｈｏｕｌｄ　ｅｘｐｌｏｒｅ　ｄｉｆｆｅｒｅｎｔ　ｃｕｌｔｕｒａｌ　ｂｒｏｋｅｒｉｎｇ　ｍｏｄｅｌｓ ｉｎ　ｄｉｆｆｅｒｅｎｔ　ｎａｔｉｏｎｓ　ａｎｄ　ｒｅｇｉｏｎｓ　ｔｏ　ｅｎｒｉｃｈ　ａｎｄ　ｃｏｍｐｌｅｍｅｎｔ　ｇｌｏｂａｌ　ｒｅｇｕｌａｔｉｏｎｓ ｉｎ　ｔｈｉｓ　ｒｅｇａｒｄ　ａｎｄ　ｔｏ　ｔｒｕｌｙ　ｍａｔｅｒｉａｌｉｚｅ　ｔｈｅ“ｂｏｔｔｏｍ　ｕｐ”ｈｅｒｉｔａｇｅ　safeguarding trajectories.

The UNESCO Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage of 2003 has established a new, holistic approach to cultural heritage, as well as a new set of administrative and legal instruments and strategies for identifying, preserving, managing and promoting intangible cultural heritage. The policy of intangible culture entails the conceptualisation of the elements of intangible heritage in the national cultural policy framework. Administration strategies and methods are often confronted with scientific contextualisation and various policies of representation and identification. Thus, while articulating the idea of the growing importance of intangible cultural heritage, the national authorities increasingly construct the national inventories through processes of worldwide networking and positioning through symbolic meanings such as "national issues" and "national culture". This paper presents a brief review of administrative and legal measures and policies concerning intangible cultural heritage of some selected countries.

ภูมิปัญญาอาหารไทยเป็นความภาคภูมิใจของคนไทยทั้งชาติ และเป็นวัฒนธรรมของประเทศไทยที่มีความสำคัญ แสดงให้เห็นถึงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ และเอกลักษณ์ทางขนบธรรมเนียมที่งดงาม และนำมาซึ่งผลประโยชน์ในทางเศรษฐกิจ ดังนั้นภูมิปัญญาอาหารไทยจึงควรได้รับการรักษา และสืบสานต่อไปยังคนรุ่นต่อไป เพื่อเป็นทุนทางวัฒนธรรมของประเทศ และชุมชนของไทย แต่เมื่อพิจารณากฎหมายไทยที่ใช้ในการรักษาภูมิปัญญาอาหารไทย กล่าวคือ มาตรการทางกฎหมายภายใต้พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม พุทธศักราช 2559 พบว่า ไม่สามารถรักษาภูมิปัญญาอาหารไทยได้อย่างเป็นรูปธรรม และอาหารไทย หลายรายการยังคงมีความเสี่ยงที่จะสูญหาย ด้วยเหตุผลดังกล่าวจึงเป็นที่มาของการศึกษาฉบับนี้ที่มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์มาตรการทางกฎหมายที่เหมาะสมในการส่งเสริมและรักษาภูมิปัญญาอาหารไทยการศึกษาวิจัยจะดำเนินการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการวิจัยเอกสาร (Documentary Research) มีวัตถุแห่งการศึกษา คือ รายการภูมิปัญญาอาหารไทยที่ขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติที่สามารถเป็นตัวแทนอาหารไทยต่างๆที่มีความหลากหลายได้ ซึ่งจะดำเนินการศึกษาแนวคิดทฤษฎี ตัวบทกฎหมาย แนวคำพิพากษาของศาลที่เกี่ยวข้อง รายงานการศึกษา เอกสารประกอบการประชุมสัมมนาทางวิชาการ รวมถึงบทความและบทวิจารณ์ต่างๆเกี่ยวกับลักษณะของอาหารไทย พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม พุทธศักราช 2559 แนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการสงวนรักษามรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ อนุสัญญาว่าด้วยการสงวนและรักษามรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ค.ศ.2003 รวมถึงศึกษามาตรการสงวนรักษามรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของสหภาพยุโรป สาธารณรัฐฝรั่งเศส สาธารณรัฐประชาชนจีน ประเทศญี่ปุ่น สาธารณรัฐเกาหลีโดยผลการศึกษาพบว่าข้อจำกัดสำคัญของพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม พุทธศักราช 2559 คือ การรักษาองค์ภูมิปัญญาอาหารไทยอย่างคงที่ ซึ่งไม่สามารถเป็นไปได้ในทางปฏิบัติ ประกอบกับมาตรการเพื่อส่งเสริมการส่งต่อองค์ความรู้มีอยู่อย่างจำกัด นอกจากนี้ยังมีความไม่สอดคล้องกับแนวคิดทฤษฎี และอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ค.ศ. 2003 ในบริบทของความหมายของมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ผู้ทรงสิทธิในการส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม และมาตรการส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ดังนั้นจึงควรมีการแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม พุทธศักราช 2559 ในประเด็นดังกล่าว และควรเพิ่มเติมระเบียบที่ออกตามความพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม พุทธศักราช 2559 บางประการเพื่อสนับสนุนการรักษา และการสืบต่อองค์ความรู้ในอาหารไทย นอกจากนี้ประเทศไทยควรดำเนินการในทางนโยบายเพื่อสร้างความร่วมมือด้านการส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมในทางระหว่างประเทศ และการเสนอขึ้นทะเบียนภูมิปัญญาอาหารไทยเป็นมรดกโลก เพื่อให้ภูมิปัญญาอาหารไทยได้รับการตระหนักถึง และเพิ่มการส่งเสริมการรักษา และการพัฒนาองค์ความรู้ในภูมิปัญญาอาหารไทยต่อไปในอนาคต