• Digital Humanities and Cultural Heritage
• Kurdish close

Since the 19th century; history, myth and ideology have been intertwined in the ethnological studies which gained a good momentum and mostly parameters of objectivity have been severely reversed. In the same century, the myth of Arî, which was created by philology in the European horizon, was transformed into the discourse of contempt and hostile sight in other nations, especially the Sami nations, in a short period of time because it contained statements and labels such as precedence, honor and supremacy. Throughout the century, the myth of Arî, which gained a feature of ideology of genealogy with the help of scholars such as Jones, Herder and Renan, set out from the following premises: The motherland of civilization is India and Sanskrit is the perfect language. In the Kurdish historiography, we find the first sources of the myth of Arî in the pages of the magazine called Jîn. In the Jîn, the publication organ of the Kurdistan Ascend Association (Kürdistan Teali Cemiyeti), the Iranian origin has come to the fore in the debates on the ethnology of the Kurds. Afterwards, we witness İhsan Nuri Pasha, the leader of the Ağrı rebellion in 1930, defending the thesis that the Kurds are of Arî origin. In this study, these are summarized and the focus is mainly on the formulations of Cemşid Bender, Gürdal Aksoy and Siraç Bilgin in their books about the myth of Arî. In the framework set out by these authors, rather than the discourse of the supremacy or underestimation of other nations, regarding the Arî origin of Kurds it is notable that the emphasis is on the fact that Kurds are different from the `Other` and are an autonomous nation. The emphasis of the Kurdish historiography in the context of the myth of Arî is on the fact that Kurds are based on a different ethnology from the neighboring nations (especially Arabs and Turks).Keywords: myth of Arî, historiography, the Other, national identity, origins, nationalitarian discourse, philology, Kurdish history 19.yüzyıldan itibaren iyice ivme kazanan etnoloji çalışmalarında tarih, mit ve ideoloji iç içe geçmiş ve çoğu zaman nesnellik parametreleri ciddi oranda ters yüz edilmiştir. Aynı yüzyılda Avrupa ufkunda özellikle filoloji yoluyla kurulan Arî miti, içinde üstünlük, onur ve yücelik gibi ifadeler ve etiketler barındırmasından dolayı kısa sürede diğer ulusları, özellikle de Sami ulusları küçümseme ve düşman görme söylemine dönüşmüştür. Yüzyıl süresince Jones, Herder, Renan gibi bilginlerin katkılarıyla bir soykütük ideolojisi özelliği kazanan Ari miti şu öncüllerden hareket eder: Uygarlığın anavatanı Hindistan olup en mükemmel dil Sanskritçedir. Kürt tarihyazımında Arî mitinin ilk tohumlarını Jîn dergisinin sayfalarında buluyoruz. Kürdistan Tealî Cemiyeti'nin yayın organı olan Jîn'de Kürtlerin etnolojisi üstüne yapılan tartışmalarda İranî kök öne çıkmıştır. Sonrasında 1930 Ağrı isyanın lideri İhsan Nuri Paşa'nın Kürtler'in Arî kökenli olduğu tezini savunduğuna tanıklık ederiz. Çalışmamızda bunlar özet geçilmiş olup odak daha çok Cemşid Bender, Gürdal Aksoy ve Siraç Bilgin'in kitaplarındaki Arî mitiyle ilgili dile getirdikleri formulasyonlar üstüne kurulmuştur. Bu yazarların kurduğu manzarada, üstünlük söylemi veya diğer ulusları küçümsemekten çok Kürtlerin Arî oluşuna ilişkin, 'öteki'den ayrı ve özerk bir ulus olduğu vurgusu dikkatlerden kaçmamaktadır. Arî miti bağlamındaki Kürt tarihyazımında vurgu, Kürtlerin komşu uluslardan (bilhassa Arap ve Türk) farklı bir etnolojiye dayandığı şeklindedir.Anahtar Sözcükler: Arî miti, tarihyazımı, öteki, kimlik, kökler, ulusalcı söylem, filoloji. Kürt tarihi 84

The subject of this thesis is Kurdish book publishing during Ottoman era. The main object is to make a list of published books of that era, along with their content and historical context. In order to put this into practice, books were collected from private and public libraries and were researched.The thesis is consist of introduction, three parts and conclusion. In the introduction, the aim and frame of the thesis is being explained; the sources are being evaluated and the method is being introduced.In the first part, the history of script, book and printing house is shortly being introduced. The arrival of printing house in Ottoman Empire, its usage in Kurdistan, and a short history of inscribed Kurdish are also titles of this part.In the second part, the situation of Kurds in Ottoman Empire is being discussed. In this part the events, communities and movements of 19th and 20th are mostly researched in accordance with the date range of the thesis. Additionally at the end of this part the opinions of Ahmed-i Khani and Haci Qadir-i Koyi who mostly effected the creation and formation of Kurdish nationality were explained. Through these research and explanations it was tried to show the development of Kurdish identity in the last years of Ottoman Empire. As it is this development which Kurdish book publishing base on. In the third part the published books are being classified and introduced one by one. Kurdish books with Arabic script, Kurdish books that published by missioners and two Kurdish publishers (Kurdizade Ahmed Ramiz and Muhammed Shefik Arvasi) are the titles of this part. In these classification and introduction the events of that explained in second part and Kurdish communities were taken into consideration. In that way Kurdish book publishing and Kurdish national movement were tried to be connected.Key Words: Book, Book publising, Kurdish Publising, Ottoman Empire Bu tezin konusu Osmanlı döneminde Kürtçe kitap yayıncılığıdır. O dönemde basılan Kürtçe kitapların bir listesini hazırlamak, içeriğini ve tarihî bağlamını açıklamak tezin başlıca amacıdır. Bunun için resmî ve şahsi kütüphanelerden kitaplar toplanmış ve bu kitaplar üzerinde araştırma yapılmıştır.Tez, başlangıç, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Başlangıç bölümünde tezin amacı ve çerçevesi açıklanmakta; kaynak değerlendirmesi yapılmakta ve usûl hakkında bilgi verilmektedir.Birinci bölümde yazı, kitap ve matbaanın tarihi kısaca açıklanmaktdır. Matbaanın Osmanlı Devleti'ne gelişi, Kürdistan'da kullanımı ve yazılı Kürtçe'nin kısa tarihi de bu bölümün konu başlıklarıdır.İkinci bölümde Kürtlerin Osmanlı Devleti içindeki durumu tartışılmaktadır. Tezin tarih aralığına binaen bu bölümde daha ziyade 19 ve 20. yüzyıldaki olaylar, cemiyetler ve hareketler araştırılmıştır. Ayrıca bölümün sonunda Kürt millî düşüncesinin oluşumu ve şekillenmesi üzerinde büyük tesirleri olan Ahmed-i Hanî ve Hacı Kadir-i Koyî'nin fikirleri açıklanmaya çalışılmıştır. Bu araştırma ve açıklamalarla Kürt millî kimliğinin Osmanlı Devleti'nin son dönemindeki gelişimi gösterilmeye çalışılmıştır. Zira Kürtçe kitap yayıncılığının temelini oluşturan da bu gelişimdir.Üçüncü bölümde Osmanlı döneminde basılan Kürtçe kitaplar tasnif edilmiş ve tek tek tanıtılmıştır. Arap harfli Kürtçe kitaplar, misyonerler eliyle basılan Kürtçe kitaplar ve iki Kürt kitap yayıncısı (Kürdîzade Ahmed Ramiz ve Muhammed Şefik Arvasî) bu bölümün konu başlıklarıdır. Bu tasnif ve tanıtımda ikinci bölümde açıklanan olaylar ve Kürt cemiyetleri de göz önünde tutulmuştur. Böylece Kürtçe kitap yayıncılığı ile Kürt millî hareketi arasındaki bağlantı gösterilmeye çalışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Kitap, matbaa, Kürtçe yayımcılık, Osmanlı Devleti 191

The subject of thisthesis is the Marwanid Kurds in the work of Ibnu'l-Ezrek; Tarihu Meyyafarıqin.This work of Ibnu'l-Ezrek is the first one giving detailed information aboutthe Marwanid Kurds. The aim of this thesis is to examine the Dynasty of Marwandi and to determine the qualities of the Dynasty. The thesis is limited to the work and the Marwanid Kurds and it consists of three parts with the introduction part.In the introduction part, the aim of thethesis, the subject and the frame are defined.In the first part, the life of the writer; Ibnu'l-Ezrek, the places he travelled, hisduties in state affairsand his scientific personality are focused on. Information on Tarihu Meyyafariqin, its importance and qualities, the studies made on this work, it scontent, sources and method are also included in this part. Ibnu'l Ezrek wrote his opinions, thoughts and experiences about the places he had seen. In this part, we gave information about Tarihu Meyyafariqin and Ibnu'l Ezrek. We also stated the qualities, importance, content, sources, method and referred studies about the work.The second part deals with the Marwani Kurds and the periods of the governors of the Dynasty. The second part has six sub-parts which are; The beginning of Marvani Kurdish Government, Amir Abu Ali Hasan Bin Marwan, Mumahhiduddawla Ebu Mansur, Nasrudawla Abu Nasr, Ahmad Bin Marwan, AmirVIIINizameddin, Nasrudawla Mensur eras and collapse of Marwani Dynasty. In this part, lives, beginnings of governance eras, internal and external relationships and deaths of Ameers have been emphasized. According to this information, the bases of Marwanid Emirate was formed in the era of Bad Bin Dostık and the Emirate lived its golden era under the rule of Aeemir Nasrudevle. In the period of Amir Nizameddin the Emirate had slowly gone under the influence of Saljuk and had been broken down by Saljuk in the era of Aeemir Nasrudevle Mansur.The third part focuses on the cultural and civilisational aspects of the Marwanid Kurds in the works of Tarihu Meyyafariqin. Also in this part the issues of state management, justice and law, science and art, military and security, architecture and commerce, belief and social life have been commented. Besides, information about the qualities of Aeemirs in governing, the ways they moved to the throne and vizier, governor and council affairs has been given. Furthermore, the Cadis of Marvanid Era are being stated. Deeper information about their qualities and judging skills was given. The armies of Marvanid Kurds, the status, qualities and weapons of these armies have been emphasized. There's information on architectural works, old buildings and ruins. There's also information about the walls, bastions, palaces, resorts, domes, mosques and hospitals which had been built in that era. Besides, information about the customs, traditions, routines and belief of Marvanid Kurds has been given. We also gave information about foundation, charity, economy and commerce.Keywords: Kurd, History of Kurds, The Marvanid Kurds, Ibnu'l Ezrek, Tarihu'l Meyyafarıqin, Amir. Bu tezin konusu İbnu'l-Ezrak'in Tarihu Meyyafarıqin adlı eserinde Mervani Kürtleridir. İbnu'l-Ezrak'in bu eseri Mervani Kürtleri hakkında ayrıntılı bilgi veren ilk eserdir.Tezin amacı Mervani hanedanını incelemek ve bu hanedanın özellikleri tespit etmektir. Tez İbnu'l-Ezrek'in bu eseri ile sınırlandırılmıştır ve giriş ile üç bölümden oluşmaktadır.Giriş bölümünde tezin yazılış amacı, konusu, çerçevesi, yöntem ve kaynakları belirtilmiştir.Birinci bölümde bu eserin yazarı olan İbnu'l-Ezrek'in hayatı, gezdiği yerler, devlet yönetimindeki görevleri, ilmi kişiliği ve eserleri ele alınmıştır. Yine bu bölümde Tarihu Meyyafarkin hakkında bilgi verilmiş, önemi ve özellikleri ve üzerinde yapılan çalışmalar, içeriği, kaynakları ve yöntemi dile getirilmiştir. İbnu'l-Ezrak gezip gördüğü bölgeler, şehirler ve devletler hakkındaki görüş ve düşüncelerini ve oralardaki tecrübelerini yazmıştır. Biz de bu bölüm de Tarihu Meyyafarıqin ve İbnu'l-Ezrek hakkında bilgi verdik. Eserin özelliklerini, önemini, içeriğini, kaynaklarını, yöntemini ve üzerinde yapılan çalışmaları dile getirdik.İkinci bölümde Mervani Kürtleri ve bu hanedanın emirlerinin dönemleri ele alınmıştır. İkinci bölüm altı tane alt bölümden oluşmaktadır ve bu alt bölümlerin konuları şu şekildedir: Mervani Kürt yönetiminin başlaması, Emir Ebu Ali Hasan bin Mervan, Mumehidudevle Ebu Mansur, Nesruddevle Ebu Nasr Ahmed bin Mervan,VIEmir Nizameddin, Nesruddewle Mensur dönemleri ve Mervani henedanının yıkılışı. Bu bölümde emirlerin hayatları, yönetimlerinin başlangıcı, iç ve dış ilişkileri ve öümleri dile getirilmiş. Bu bilgilere göre Mervani emirliğininin temelleri Bad bin Dostık döneminde atılmış ve Emir Nasrudevle döneminde altın çağını yaşamıştır. Emir Nizamedin döneminde yavaş yavaş Selçukluların etkisine girmiş ve Emir Nesrudevle Mansur döneminde Selçuklular tarafından ortadan kaldırılmıştır.Üçüncü bölümde Mervani hanedanı döneminde Mervani Kürtlerinin oluşturdukları ve Tarihu'l-Meyyafarıkin'de geçen kültür ve medeniyet ele alınmıştır. Ayrıca bu bölümde devlet yönetimi, adalet ve yargı, bilim ve sanat, askerlik ve güvenlik, mimari ve şehircilik, ekonomi ve ticari hayat, inaç ve toplumsal hayat konuları yorumlanmıştır. Ayrıca devlet yönetiminde emirlerin özellikleri ve tahta çıkış şekilleri, vezir, vali ve divan işleri hakkında bilgi verilmiş. Mervani dönemi kadılarından bahsedilmiş ve bu kadıların özellikleri, yargılama şekilleri dile getirilmiştir. Mervani Kürtlerinin orduları, bu ordunun durumu ve özellileri ve ordunun kullandıkları silahlar hakkında bilgi verilmiş. Bu döneme ait bina, kalıntı ve mimari eserlere ait bilgiler bu bölümde verilmiş. Ayrıca bu dönemde yapılmış olan sur, burc, saray, mesire, kubbe, cami ve hastaneler hakkında bilgi verilmiş. Bunun yanında Mervani Kürtleri dönemindeki adet, gelenek, görenek ve inanışlar hakkında bilgi verilmiş. Mervanilerdeki vakıf ve yardımlaşma, ekonomi ve ticari faaliyetler hakkında bilgi verilmiş.Anahtar Kelimeler: Kürt, Kürt Tarihi, Mervani Kürtleri, İbnu'l-Ezrak, Tarihu Meyyafarıkin, emir. 136

Bu çalışmanın amacı; 27 Mayıs Askeri Darbesi'nden sonra 1961'de kurulan Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü'nün Kürt toplumunun asimilasyon/Türkleştirme konusunda üstlendiği misyona odaklanma ve bu konudaki pratiklerini ele almaktır. Bu çalışmada bu enstitünün Kürt toplumu, Kürt kültürü ve Kürt dili ile ilgili tutumu ve bilgi üretimi konusunda izlediği yöntemler analiz edilecektir. Bu çalışmanın yazılmasına kaynak olan birçok faktörden söz etmek mümkünse de, esas motivasyonun, bu enstitünün genel hatlarıyla 1960'lardan 1990'ların ortalarına kadar düzenli bir şekilde dönemin politik ruhuna uygun olarak Kürtlerle ilgili Türkleştirme faaliyetlerinin ve bilgi üretim merkezlerinin başında yer alması gelmektedir. Enstitü bünyesinde Kürtlerle ilgili dil, kimlik ve tarih alanlarında basılan materyallerin analizi, bu çalışmanın temel hedefidir.Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren bir devlet politikası olarak Kürtlerin Türkleştirilmesiyle ilgili 1960-1995'e kadar en çok kitap yayımı yapan ve bünyesinde kurulan Türk Kültürü dergisinde de yine bu konuyla ilgili en çok makaleye yer veren bu enstitü Türkiye'deki Kürt toplumuyla ilgili üretilen bilgiler ve bu bilgilerin yansıttığı devlet politikaları, Kürt sorunu noktasında kritik bir konumdadır. Her ne kadar bu sorun, Türkiye siyasi hayatında kapladığı yer itibarıyla bu kadar önemli bir yer tutsa da, konu üzerine yapılan çalışmaların azlığı, çalışmamızı önemli kılan faktörlerden biri olarak ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmayla birlikte 1960'lardan 1990'ların ortasına kadarki süreçte Türkiye'de Kürtler konusunda kilit rol oynayan bu enstitüyü çalışmak, daha önce konuyla ilgili çalışmaların olmaması yahut az olması bakımından çalışmanın yazılması sürecinde birtakım dezavantajları da beraberinde getirmiştir. Bu çalışmanın yazılması sürecinde, enstitü bünyesinde yayınlanan materyallerin analizi dışında, enstitünün kendi kurumsal yapısı ve işleyişi hakkında daha özel konularda bilgi alma çabalarımız, enstitünün müdürü ve bazı yönetim kurulu üyeleri tarafından karşılıksız bırakılmıştır. Buna mukabil, çalışmamız daha çok dokümantasyon analizi merkezli olduğu için ve enstitünün çalışmanın konusuyla ilgili tüm neşriyatına ulaştığımız için bu dezavantajlardan nispeten kurtulduk.Çalışmamız giriş, üç ana bölüm, sonuç, kaynakça ve eklerden meydana gelmektedir. Birinci bölümde Türkleştirme mefhumunun arka planını vermek için Modern Ulus-Devletlerin meydana gelme süreçlerini, Ulus-Devletin kendi ulusunu yaratması, bilgi üretim kurumları ve Cumhuriyet öncesi Kürtler ile Osmanlı idaresi arasındaki ilişkiler gibi konular işlenmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde, çalışmamıza konu olan Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü'nü meydana getiren şartları değerlendirdik. 27 Mayıs Askeri Darbesi sonrası yazılan 27 Mayıs Kürt Raporu ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan enstitü, enstitünün yayınları ve bilgi üreticileri konuları yer almıştır. Üçüncü ve son bölümde ise enstitü ile Kürtler arasındaki ilişki, enstitünün Kürtleri Türkleştirmeye çalıştıkları alanlardan olan dil, kimlik ve tarih alanlarındaki çalışmaları işlenmiştir. Anahtar kelimeler: Asimilasyon, Milliyetçilik, Türkleştirme, Kürtler, TKAE (Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü) This study aims to problematize the mission and the role of the Institute of Research of Turkish Culture, which was established in 1961 after the 1960 coup d'état, with respect to the assimilation/Turkification of Kurdish people. In this study, the attitude of this institute towards Kurdish people, Kurdish culture, and Kurdish language as well as the methods used to produce knowledge about the Kurdish people will be analyzed. That this institute is the heading center in knowledge production and practicing Turkification policies of the Kurdish people from 1960s to the mid of 1990s systematically according to the political atmosphere of the time engenders the pivotal motivation of this study. Therefore, the analysis of the Institute's publications about Kurdish language, identity and history is posited as the ultimate aim of this study.The institute, which published the most number of books and articles in the Journal of Turkish Culture, published by this same institute between 1960 and 1995 with respect to the Turkification of the Kurdish people practiced as a state policy since the foundation of the Turkish Republic has a great significance regarding the Kurdish Problem. At this point what makes this study specific is the fact that such a critique problem, which has been there during whole history of Turkish Republic, has not been studied till this time. This study, which problematizes one of the key institutions about Kurdish issue of Turkish state for the first time, has specific disadvantages as a pioneer work. One of the main disadvantages has been the lack of specific information from the administration and board of directors of the institution on the behalf of `security policy`. However, thanks to the special concentration on documents instead of declarations as libraries of the institute are open to researches, such disadvantages have been partly got through.This study consists of three main sections with corresponding Introduction, Conclusion, Bibliography and related appendices. The first chapter presents the processes of construction of modern nation states that creates their own nations and the production of information in the context of formation of the Turkish State after the Ottoman rule. The second chapter examines the conditions under which the Institute of the Research of Turkish Culture was established, namely 1960 Military Coup d'état and Kurdish Report of May 27, and related publications. The final chapter ultimately focuses on methods of Turkification of Kurdish people on the fields of language, identity and history and the relation between Kurdish people and the Institute. Key words: Assimilation, Nationalism, Turkification, Kurds, IRTC (Institute of Research of Turkish Culture) 122

In this study; Derik district of Mardin and its surrounding villages have been taken as a basis. Our study consists of three main parts except for the first part where the information has been transfered about the method and technique used in the thesis. The study is composed of three main parts. In the second part the working site hes been presented. In third part, the manners and customs of the region, the birth-marriage and death from the transitional period of human life, feast and ceremonies, folklores, clothing and adornment styles, folk beliefs and the region's anonymous child and teen games are the main topics which have been examined.In this section, firstly, the informations about topic heve been given from the previous written sources. In addition to other sources, it has been benefited from related to Kurdish folklore especially. It hes been aimed that the cultural changes of the region heve been revealed by comparing them wit the information in these sources and they can be interpreted more easily. The fourth part is about the region's folk literature. At the begining of these products, which are in the form of prose and poetry, firstly, the book information have been given. And then the products have been interpreted in the light of these informations. The products abtained from the sourcers heve been classified according to alphabetical order by evaluating in terms of form and content. Some explanations about the figure and content has been made.As a result of these studies, it has been stated that the region's current culture is closely related to the old Kurdish culture that we are aware of through previous texts. It is influenced by other folks interested in the area of the culture of the region. It has been understood that the geography of the area and living conditions have a special place in this formation and development.Keywords: Derik, monography, folk literature, folk culture Bu çalışmada Mardin'in Derik ilçesi ve onun civar köyleri esas alınmıştır. Tezde kullanılan metod ve teknik hakkında bilgilerin aktarıldığı birinci bölüm hariç, çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır. İkinci bölümde çalışma sahası tanıtılmıştır. Üçüncü bölümde yörenin töre ve adetleri, insan yaşamının geçiş dönemlerinden doğum, evlilik ve ölüm; bayram ve törenler, halk bilimleri, giyim ve süslenme biçimleri, halk inançları ve bölgenin anonim genç ve çocuk oyunları incelenen esas konulardandır. Bu bölümde ilkin konuyla ilgili bilgiler, önceki yazılı kaynaklardan verilmiştir. Diğer kaynakların yanı sıra özellikle kürt folkloru ile ilgili kaynaklardan yararlanılmıştır. Bölgenin kültürel değişikliklerinin bu kaynaklardaki bilgilerle mukayese edilerek ortaya çıkması ve bu sayede konunun daha kolay yorumlanabilmesi amaçlanmıştır. Dördüncü bölüm ise bölgenin halk edebiyatı hakkındadır. Düzyazı ve nazım biçiminde olan bu ürünlerin başında evvela kitabi bilgiler verilmiş, daha sonra bu bilgiler ışığında ürünler yorumlanmıştır. Kaynak kişilerden elde edilen ürünler şekil ve içerik yönünden değerlendirilerek alfabetik sıraya göre sınıflandırılmıştır. Şekil ve içerikleri hakkında izahatlar yapılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda bölgenin bugünkü kültürünün, önceki metinler yoluyla haberdar olduğumuz eski dönem kürt kültürü ile yakın ilişki içerisinde olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda yörenin kültüründe saha ile ilgisi bulunan diğer halkların da etkisi olmuştur. Yine sahanın coğrafyasının ve yaşam şartlarının bu oluşum ve gelişimde özel bir yere sahip olduğu anlaşılmıştır.Anahtar sözcükler: Derik, monografi, halk edebiyatı, halk kültürü 274

BOOK REVIEW / NIRXANDINA PIRTÛKANJÎYANA PÊXEMBERÊ MEZIN HEZRETÊ MUHAMMED (Drûdê Xwedê li ser bêt)

Classical Islamic sources are filled with information about different nations. But, the sources related tolanguage don’t mentioned the nations. Despite Taj al-'Arus which is a work Arabic dictionary, he talked about thekurds in various ways. In this study, it is presented information about the kurds in Taû'l-Arûs which is a classicwork, to the people.In Tâj al-Arûs, a part of the information about the kurds is given with kurd, kurdî, Ekrâd words. The someother information is understood from other sources which are of interest to kurd or kurds. The information that onthe first choice is explained. The information falling within the scope of the second option is not mentioned.Because, if the second option is included in the subject, it is thought that both an article limit and an informationto be narrated will be disputed. This article can be divided into five categories: kurdish origin, scholars, tribes,places where they live, and some other different topics. Hinek berhemên klasîkên Îslamî bi agahîyên di derbarê netewan tijene. Berhmên ku mijara wan ziman e behsa netewan nakin. Tacu’l-‘Erûs tevî ku ferhengekî ‘Erebîyye jî ji sedem têkilîyên cure cur di derheqê Kurdan de agahîyên hêja û cuda daye. Mebest ji vê xebatê de pêşkêşkirina malumâtê di derheqê Kurdan ku Tacu’l-‘Erûs’ê de ye ji mirovan re. Di Tacu’l-Erûsê malûmatê di derbarê Kurdan de hinek jê tevî bi livkirina bêjeyên kurd, kurdî û ekrad hatiye pêşkêşkirin. Hinek jê jî bê ev bêjeyên hanê in hatiye nivîsandin. Di vê gotarê de li ser cureya yekem hat sekinadin. Lê belê li ser a duyem nehat seknadin. Lewra gava ku em liser a duyem bi sekinyan mijar ewê gelek dirêj biva. Tiştek di agahîyên di beşa duyem de hinek jê di heqê wan de nîqaş heye ewê niqaş dirêj bikra. Di vê gotarê de agahî li ser eslê Kurdan, zanyarên wan, eşîrên wan, cîyên wanê li jiyane û hinek tiştên cuda hatiye dayin.